Żródło grafiki: www.e-kulturystyka.com
Żródło grafiki: www.e-kulturystyka.com

„Sport to zdrowie”, jak głosi znana maksyma. Często jednak dochodzi do sytuacji, kiedy sportowiec dla osiągnięcia wyników, jakie sobie wymarzy, sięga po substancje, które w jego przekonaniu mają  wspomagać wydolność, poprawiać możliwości sportowe a w rzeczywistości powodują utratę zdrowia i często uzależnienie.

Uzależnienie wg WHO (Światowa Organizacja Zdrowia): „psychiczny a czasem również fizyczny stan spowodowany przez interakcję żywego organizmu z substancją chemiczną, charakteryzujący się specyficznymi reakcjami , które zawsze obejmują wewnętrzny przymus do zażywania tej substancji w sposób ciągły lub okresowy, w celu doświadczenia efektów psychicznych , czasem w celu unikania przykrości wynikających z braku tej substancji – tolerancja na te substancje może, ale nie musi występować w obrębie tego stanu”.  Według niektórych teorii uzależnienie od substancji psychoaktywnych- a więc takich, które wpływają na ośrodkowy układ nerwowy (mózg człowieka), zmieniając zachowanie, sposób spostrzegania świata a czasem prowadząc do rozwoju objawów psychozy takich jak halucynacje lub urojenia- przebiega w kilku fazach. Początkowo pojawia się używanie substancji sporadycznie, potem szukanie okazji do jej użycia aż do przewlekłego używania, kiedy mowa jest już o uzależnieniu.

Najczęściej używane do upojenia substancje psychoaktywne to znany wszystkim alkohol (w tym także piwo), narkotyki takie jak: marihuana, amfetamina, opiaty. Rozpoznawanie czy ktoś używał danej substancji może zacząć się od spostrzegania zmian zachowania polegających na nadmiernym uspokojeniu bądź pobudzeniu, spostrzeżeniu, ze źrenice są nienaturalnie zwężone lub rozszerzone, wyczuwalnej woni np. alkoholu lub marihuany, obserwacji zmian przyzwyczajeń, porzucania starych znajomości na rzecz nowych – poszukiwanie towarzystwa  ludzi zaangażowanych także w używanie danych substancji.

6 objawów potwierdzających występowanie uzależnienia:

  1. Zawężenie repertuaru zachowań związanych z używaniem substancji
  2. Zwiększenie tolerancji na ilość i  częstotliwość używania danej substancji
  3. Powtarzające się objawy abstynencyjne przy przerwaniu stosowania
  4. Subiektywna świadomość przymusu używania środka psychoaktywnego
  5. Używanie substancji pomimo obserwowanych negatywnych skutków w pracy, szkole, rodzinie, czy dla własnego zdrowia
  6. Powtarzające się, nieudane próby utrzymania abstynencji.

Innym z problemów, który silnie dotyczy sportowców jest używanie środków dopingujących. Według WADA – Niezależnej Międzynarodowej Organizacji Antydopingowej doping jest to: „świadome przyjmowanie jakiejkolwiek substancji zbędnej dla normalnie funkcjonującego organizmu lub nadmiernej dozy lekarstwa w jednym tylko celu- sztucznego podniesienia siły i wytrzymałości w walce sportowej”.

Niektóre z substancji używanych jako doping w sporcie to substancje psychoaktywne, które wywołują uzależnienie. Inne są lekami, które są normalnie używane w przypadku występowania jakiś schorzeń a jeszcze inne mają działanie przeciwbólowe. Wszystkie substancje, których w sporcie nie wolno używać a ich obecność w organizmie może spowodować dyskwalifikację z zawodów opisane są na Liście Zabronionej opisanej przez WADA, którą można znaleźć na stronach Polskiego Komitetu Olimpijskiego.

Do przeciwdziałania zachowaniom związanym z używaniem substancji psychoaktywnych a także dopingujących przyczynia się proces prawidłowego wychowania, zaszczepianie w człowieku od najwcześniejszych lat wartości, potrzeby rywalizacji zgodnie z zasadami „fair play”, uczenie poprzez modelowanie przez trenerów w klubach sportowych.

Jeśli występują zachowania niewłaściwe, próby używania substancji lub zaobserwowana jest zmiana zachowań warto skorzystać z pomocy- można zacząć od wizyty u lekarza rodzinnego, który podpowie jak sprawdzić swoje podejrzenia, można też udać się do specjalisty- psychologa, terapeuty uzależnień lub lekarza psychiatry.

 mgr Zuzanna Korga
Ośrodek Psychoterapii i Psychoedukacji LOGOS

Artykuł powstał w ramach projektu „Poznajemy Królową Sportu” realizowanego przez Grupę Biegowa Luxtorpeda Czerwionka. Projekt jest dofinansowany ze środków Programu „Działaj Lokalnie VIII” Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności realizowanego przez Akademię Rozwoju Filantropii w Polsce oraz Ośrodka Działaj Lokalnie w Czerwionce-Leszczynach – Funduszu Lokalnego „Ramża”.

Leave a Reply

Verified by MonsterInsights
Close